Gehiegizko ustiapen

Gehiegizko ustiapena edo gainustiapena^[2], baliabide berriztagarri bat bere berriztagarritasuna kolokan jarri arte ustiatzean sortzen den fenomenoa da. Gehiegizko ustiapena denboran mantenduz gero, baliabidearen suntsipena gertatu daiteke. Terminoa hainbat baliabide naturali dagokio: basa sendabelarrak, -larreak, ehiza animaliak, arrainak, basoak eta ur akuiferoak.

Ekologiari dagokionez, gehiegizko ustiapena mundu mailan biodibertsitatea arriskuan jartzen duten bost jarduera nagusietako bat da^[3]. Ekologoek terminoa era ez-jasangarrian ustiatzen diren populazioak deskribatzeko erabiltzen dute. Jasangarritasun falta hau populazioaren hilkortasun-tasak eta ugalketa gaitasuna aztertuz definitzen da. Honek populazio konkretu horren desagerpena eta baita espezie oso baten desagerpena ere eragin dezake. Kontserbazio biologiari dagokionez, terminoa giza jarduera ekonomikoaren testuinguruan erabili ohi da, baliabide biologikoak edo organismoak haien populazioek jasan dezaketen kopuruan baino gehiagotan erabiliak direnean. Terminoa arrantza, hidrologia eta baliabide naturalen kudeaketan ere erabiltzen da, nahiz eta definizioa pixka bat aldatzen den kasu hauetan.

Gehiegizko ustiapenak baliabideek suntsitzea eragin dezake, desagerpenak barne. Hala eta guztiz ere, gehiegizko esplotazioa jasangarria izan daiteke baita ere, arrantza arloko atalean azaldutakoaren arabera. Baliabide konkretu bakoitzean termino espezifikoagoak erabili daitezke. Adibidez, arrantza testuinguruan, gehiegizko arrantza terminoa erabili daiteke gehiegizko ustiapenaren ordez edo arriskuan dauden espezie espezie kontrolean. Gehiegizko ustiapena ez da gizakiei mugatutako jarduera. Sartutako harrapariak eta belarjaleek, esaterako, bertako flora eta fauna gehiegi ustiatu dezakete.

1. ↑ Frank, Kenneth T.; Petrie, Brian; Choi, Jae S.; Leggett, William C.. (2005-06-01). «Trophic Cascades in a Formerly Cod-Dominated Ecosystem» Science 308: 1621–1623.  doi:10.1126/science.1113075. ISSN 0036-8075. (Noiz kontsultatua: 2019-06-14).
2. ↑ Gainustiapen Elhuyar ZT Hiztegian (kontsulta:
3. ↑ (Ingelesez) Losos, Elizabeth; Phillips, Ali; Dubow, Jason; Rothstein, David; Wilcove, David S.. (1998-08-01). «Quantifying Threats to Imperiled Species in the United StatesAssessing the relative importance of habitat destruction, alien species, pollution, overexploitation, and disease» BioScience 48 (8): 607–615.  doi:10.2307/1313420. ISSN 0006-3568. (Noiz kontsultatua: 2019-06-14).